Mikołaj Kopernik kim był?

19 lutego 1473 roku w Toruniu urodził się Mikołaj Kopernik – człowiek wielu talentów: astronom, matematyk, lekarz, prawnik, ekonomista, urzędnik oraz duchowny. W roku 2023 obchodzimy 550. rocznicę urodzin twórcy teorii heliocentrycznej i jednego z najważniejszych badaczy w dziejach nauki polskiej i światowej.

550.Rocznica urodzin

Rok 2023 został ogłoszony Rokiem Mikołaja Kopernika w związku z pięćset pięćdziesiątą rocznicą urodzin Mikołaja Kopernika i czterysta osiemdziesiątą rocznicą jego śmierci. W swoim najsłynniejszym dziele „De revolutionibus orbium coelestium” Mikołaj Kopernik przedstawił założenia heliocentrycznej budowy Układu Słonecznego, burzące ówczesny obraz świata. Jego odkrycie spowodowało rewolucję naukową zwaną przewrotem kopernikańskim.

Dzieciństwo i wykształcenie

Mikołaj w Toruniu spędził dzieciństwo i młodość. Naukę rozpoczął w szkole miejskiej przy kościele św.św. Janów (św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty), która miała wysoki poziom nauczania oraz bogatym księgozbiór, zawierający m.in. rękopisy i dzieła z zakresu astronomii i astrologii. Jednym z jej rektorów był znany humanista, Konrad Gesselen (matematyk, astronom i bakałarz sztuk). W szkole uczył również Lucas Watzenrode – wuj Kopernika, późniejszy biskup warmiński i protektor Mikołaja Kopernika.

Z inicjatywy wuja i przy jego wsparciu Mikołaj Kopernika w wieku 18 lat rozpoczął studia na Wydziale Sztuk Wyzwolonych w Akademii Krakowskiej (1491-1495), gdzie na najwyższym poziomie stały właśnie nauki matematyczne i astronomiczne. Następnie od 1496 roku studiował astronomię w Bolonii i od 1501 roku prawo i medycynę w Padwie; w 1503 roku uzyskał doktorat z prawa kanonicznego w Ferrarze. W końcu 1503 roku wrócił do Polski, na Warmię. W Toruniu nigdy już na stałe nie zamieszkał. W latach 1504-1510 był sekretarzem i lekarzem przybocznym wuja, biskupa warmińskiego Lucasa Watzenrodego i przebywał głównie w Lidzbarku Warmińskim. W 1509 roku ogłosił drukiem w Krakowie swój łaciński przekład greckich listów Teofilakta Symokatty.

Około 1510 roku Mikołaj Kopernik podał zarys teorii heliocentrycznej w rozprawie znanej pt. "Commentariolus". Nie została ona wydrukowana, lecz krążyła po Europie w odpisach, z których dwa odnaleziono dopiero w XIX wieku.

Frombork - ważne miasto dla Kopernika

We Fromborku Mikołaj Kopernik przeżył 40 lat. W tym mieście tworzył, prowadził obserwacje astronomiczne, pisał prace naukowe i przede wszystkim opracował przełomowe dzieło "O obrotach sfer niebieskich", które ukazało się drukiem w 1543 r. w Norymberdze pod nazwiskiem „Nicolai Copernici Torinensis”.

Mikołaj Kopernik umarł 24 maja we Fromborku i został pochowany w krypcie w katedrze fromborskiej. Teoria heliocentryczna, która godziło w ustalone poglądy na budowę świata, jeszcze za życia Kopernika spotkała się z ostrym sprzeciwem Marcina Lutra, Filipa Melanchtona i Jana Kalwina, jako sprzeczna z tekstem Biblii. Kościół katolicki początkowo nie zajmował oficjalnie stanowiska wobec teorii, jednak później, po soborze trydenckim uznał ją za przeciwną światopoglądowi. Kongregacja Indeksu wydała w 1616 roku dekret potępiający „De revolutionibus...”. Z Index Librorum Prohibitorum dzieło zostało usunięte dopiero w 1758 roku.